Organizacje działające w zdrowiu i opinia publiczna mogą zapoznać się ze sprawozdaniami z realizacji pilotażu sieci onkologicznej – ważnego projektu reformującego diagnostykę i leczenie nowotworów złośliwych, którego wdrożenie w pełnej skali zapowiedziano w Narodowej Strategii Onkologicznej. Sprawozdania przekazano w trybie dostępu do informacji publicznej – nie dają one podstaw do twierdzenia o poprawie jakości i bezpieczeństwa opieki onkologicznej.

Wśród dostępnych informacji znalazły się zestawienia wskaźników i mierników wysyłane zgodnie z przepisami co kwartał do Oddziałów Wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia przez ośrodki zakwalifikowane do pilotażu. Ponadto dostępne są dwie informacje przekazywane w cyklu półrocznymi przez Prezesa NFZ do Ministerstwa Zdrowia. Sprawozdania to podstawowe źródła informacji służące, zgodnie z przepisami rozporządzenia, ocenie efektów pilotażu. 

O dostęp do tych informacji od początku uruchomienia pilotażu występowała firma Public Policy, współpracująca z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się tematem onkologii. Pozwalają one na obiektywizację dyskusji na temat pilotażu.

W opinii Fundacji Onkologia 2025 na podstawie danych sprawozdawanych w pilotażu nie można ocenić efektów tego projektu:

– zapisanej w rozporządzeniu oceny mierników rok do roku nie można dokonać, ponieważ nie zmierzono ich przed startem pilotażu;

– podobnie nie będzie możliwa ocena zmiany w satysfakcji pacjenta – unikalne ankiety opracowano już po wdrożeniu pilotażu, nie przewidziano grupy kontrolnej, a liczba pacjentów objętych ankietami na koniec 2019 roku nie pozwala na wiarygodną ocenę satysfakcji w chwili obecnej;

– obraz pilotażu w obu województwach jest bardzo różny – w przypadku świętokrzyskiego, ponad 99% pacjentów włączonych do programu uzyskało opiekę w jednym ośrodku, który pełni funkcję Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego, w przypadku województwa dolnośląskiego do pilotażu włączono znacząco więcej pacjentów, ale liczba konsyliów, które WOK zrealizował zgodnie z zasadami pilotażu wyniosła 12;

– istnieją duże różnice w kompletności danych i liczbie włączanych pacjentów do projektu między ośrodkami; niektóre placówki w ogóle nie zaraportowały danych;

– ośrodki wyliczają i przekazują mierniki samodzielnie; w sprawozdaniach brak jest jednolitej metodologii, co powoduje, że są one nieporównywalne; zdarza się, że mierniki są różnie interpretowane.

Część ośrodków włożyła duży wysiłek w zebranie danych i wyliczenie swoich wyników. Jednak konstrukcja mierników, sposób zbierania danych, brak etapu przygotowawczego uniemożliwiają stwierdzenie, co się zmieniło. Sprawozdania nie dają podstaw do twierdzenia o poprawie jakości i bezpieczeństwa opieki onkologicznej dzięki pilotażowi sieci onkologicznej.

W interesie opinii publicznej jest jawność pilotażu i obiektywna ocena efektów pilotażu. Narodowy Funduszu Zdrowia ma możliwości przedstawienia szczegółowej i krytycznej analizy zebranych informacji oraz ich konfrontacji z własnymi bazami. Jeśli w toku pilotażu nie potwierdzono głównych założeń, ale pojawiły się inne osiągnięcia, powinny zostać udokumentowane, ocenione i ujawnione. Potrzebujemy obiektywnej i kompleksowej oceny wyników tego projektu – mówi Anna Andrzejczak, Prezes Zarządu Fundacji Onkologia 2025.

W puli pozyskanych informacji brak jest wyników ankiet służących badaniu satysfakcji pacjentów. W lutym 2020, rok po rozpoczęciu pilotażu, powołano Komitet Sterujący do jego oceny. Komitet nie rozpoczął jeszcze pracy.

PILOTAŻ

Pierwsze rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wprowadzenia pilotażu sieci onkologicznej zostało opublikowane w grudniu 2018 r. Rozwiązanie zostało wdrożone dwa miesiące później, po zawarciu umów pomiędzy Oddziałami Wojewódzkimi Narodowego Funduszu Zdrowia a ośrodkami biorącymi udział w programie. Początkowo rozwiązanie objęło dwa województwa – dolnośląskie oraz świętokrzyskie. Po rozszerzeniu pilotażu, kolejnymi regionami, w których miała powstać sieć onkologiczna, były województwo podlaskie oraz pomorskie, przy czym nie ma dostępnych informacji o zawarciu umów dla drugiego z nich. Według rozporządzenia pilotaż ma trwać 18 miesięcy. Za przeprowadzenie, finansowanie oraz ocenę pilotażu odpowiada Narodowy Fundusz Zdrowia.  

W trakcie prac nad pilotażem wiele organizacji protestowało przeciwko wprowadzeniu pilotażu w obecnym kształcie^[1]. Fundacja Onkologia 2025 była jednym z sygnatariuszy tego dokumentu. Apel był powodem zwołania nadzwyczajnego posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia w grudniu 2018 r. 

Kształt pilotażu sieci onkologicznej budził wiele kontrowersji w trakcie prac w 2018 r. W szczególności zwracano uwagę na brak przejrzystego sposobu zbierania oraz przekazywania danych niezbędnych do oceny rozwiązania, a także wadliwość mierników. Możemy się nie zgadzać co do tego czy sieć onkologiczna dająca nadzwyczajne uprawnienia administracyjne WOK to dobre rozwiązanie, ale powinniśmy zgadzać się co do metod oceny pilotażu – mówi Anna Andrzejczak, Prezes Zarządu Fundacji Onkologia 2025 – Niestety uwagi wielu środowisk potwierdziły się. Nie możemy ocenić zmian wskaźników jakości opieki w czasie, ponieważ nie mamy do czego odnieść danych. Ośrodki raportują wskaźniki, które dotyczą ich samych, co powoduje rozbieżności w sprawozdaniach. Na chwilę obecną nie ma możliwości wiarygodnej i rzetelnej oceny czy sieć onkologiczna w kształcie realizowanym 
w pilotażu to dobre rozwiązanie.

Nagranie webinarium „Jak poprawiać jakość w onkologii? Co się zmieni dzięki sieci onkologicznej? Wyzwania i stan wiedzy po roku pilotażu reformy” zostało udostępnione na platformie YouTube – https://www.youtube.com/watch?v=vx4Y02oO0Nc&feature=youtu.be.

Sprawozdania dotyczące pilotażu >>>

---

^[1] https://www.medexpress.pl/apel-o-wstrzymanie-prac-nad-projektem-pilotazu-sieci-onkologicznej/72435.